SZUKAJ
CO/GDZIE/KIEDY W CZĘSTOCHOWIE Portal kulturalny

Rysunkowe przykłady architektury barokowej na Jurze
10/2020

Pobierz PDF

JURAJSKA AKADEMIA: Architektura baroku

Przykładów sakralnej architektury barokowej można odnaleźć na Jurze bez liku. My w tym miesiącu proponujemy jedną wycieczkę w poszukiwaniu barokowego piękna, zachęcając jednocześnie, by szukać go również na własną rękę.


Miłośnicy architektury wiedzą, że barok wyrasta z zamiłowania do przepychu i bogactwa. Skrywa on w sobie jednak znacznie więcej. W kontekście baroku polskiego, styl ten można identyfikować jako wyraz kontrreformacyjnego katolicyzmu, który poprzez estetykę wskazywał m.in. na swój triumf oraz wyższość nad coraz aktywniejszymi ruchami protestanckimi i ich ideami. Był swoistą reakcją na reformacyjne trendy i chciał utrzymać wiernych przy „starym” kościele. Oceniając z „jurajskiego punktu widzenia”, stwierdzić można, że - w porównaniu z poprzednimi epokami i ich dorobkiem materialnym - barok zawładnął całym regionem. Oto kilka przykładów ulokowanych w pobliżu Szlaku Jury Wieluńskiej i Szlaku Orlich Gniazd.


KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA W WIELUNIU

Trójnawowa świątynia, o układzie bazylikowym, została wybudowana na linii północ-południe. Znajduje się wewnątrz średniowiecznym murów miejskich, stanowiąc jedną z pierwszych atrakcji na Szlaku Jury Wieluńskiej. Powstała przed 1730 r. a za jej fundatora uważa się sędziego ziemi wieluńskiej, Hieronima Wierusza Niemojewskiego. Początki kościoła związane są z zakonem pijarów, którzy przybyli tam pod koniec XVII w.


KOŚCIÓŁ ŚW. MARII MAGDALENY W DZIAŁOSZYNIE

Powstał pod koniec XVIII w. z fundacji starosty wieluńskiego Stanisława Męcińskiego. Swój późnobarokowy charakter wnętrze świątyni zawdzięcza m.in. pięciu ołtarzom oraz ambonie. W czasie II wojny światowej kościół został zaadaptowany na magazyn żywności i amunicji. Po wojnie zaniedbany i obrabowywany, do dobrej kondycji wrócił dzięki staraniom księdza Wincentego Kowalczyka. Ponowne poświęcenie nastąpiło pod koniec lat 50. ubiegłego wieku.


KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA W ZŁOTYM POTOKU

Orientowana budowla sięga swoją historią XV wieku. Tradycja podaje, że w przejściu do dawnej, gotyckiej zakrystii znajdują się drzwi z Zamku Ostrężnik. Znacząca przebudowa świątyni miała miejsce w drugiej połowie XVIII w. Barokowy charakter nadają kościołowi m.in. ołtarze boczne i chrzcielnica. Na uwagę zasługuje później dobudowana kaplica Krasińskich, gdzie pochowano Elżbietę, córkę wieszcza Zygmunta Krasińskiego. Bryła kościoła znajduje się nieco na uboczu, na placu zwieńczonym rzeźbą Nosiwódki – dzieła, którego autorem jest Jerzy Kędziora.


KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA W PILICY

Górujący nad średniowiecznym rynkiem kościół przejął obowiązki parafialne pełnione wcześniej przez świątynie na pobliskim wzgórzu św. Piotra. Powstał on w XIV w., a wiek XVII przyniósł dla niego rozbudowę o grobową kaplicę Padniewskich. Barok przejawia się w całym wnętrzu świątyni, w tym w stallach, ambonie, chrzcielnicy czy wystroju nawy głównej. Uwagę przykuwa również wyeksponowany na zewnątrz barokowy dzwon ważący niemalże tonę


KOŚCIÓŁ I PUSTELNIA BŁ. SALOMEI W GRODZISKU

W XIII w. panujący nad dzielnicą krakowską Bolesław Wstydliwy nadał okoliczne ziemie swojej siostrze Salomei. Ta po śmierci męża wstąpiła do klasztoru klarysek, który następnie sprowadziła właśnie tu, na swoje włości. Z czasem Władysław Łokietek przeniósł zakon do Krakowa, pozostawiając jednak Grodzisko własnością zgromadzenia - zawiadywało nim do XIX w. Choć bryła kościoła przywodzi na myśl romanizm, to jego wnętrze utrzymane jest w stylu barokowym. Styl ten reprezentują też bramy, będące integralną częścią muru okalającego kompleks


KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W KRAKOWIE

Pierwsza budowla barokowa w dawnej stolicy kraju została ufundowana dla jezuitów przez króla Zygmunta III Wazę. Jej konsekracja miała miejsce w pierwszej połowie XVII w. Kolejne stulecie przyniosło kasatę zakonu i przekazanie kościoła Komisji Edukacji Narodowej, a następnie Uniwersytetowi Jagiellońskiemu i cystersom. Natomiast wiek XIX przydzielił świątyni epizodyczną rolę prawosławnej cerkwi. We wnętrzu na szczególną uwagę zasługują m.in. ołtarz główny, ambona czy architektura naw bocznych, wypuszczających światło skupione na księdzu odprawiającym mszę, co w baroku miało szczególne znaczenie. Obiekt stanowi wyjątkowy akcent na przejściu z Kościoła Mariackiego i Rynku Głównego na Wawel.


Daniel Zalejski