SZUKAJ
CO/GDZIE/KIEDY W CZĘSTOCHOWIE Portal kulturalny

Budynek Willi Generalskiej
11/2020

Pobierz PDF

SPACER Z JULKIEM: WILLA GENERALSKA

Na przełomie lat 60. i 70. XX w. zbierały się nad nią czarne chmury. Miała zostać wyburzona, tak jak stało się to z budynkami po drugiej stronie ul. Focha (aż do wysokości Pałacu Ślubów). Przetrwała i nadal cieszy oczy swoją urodą.


Willa została wzniesiona przy zbiegu ulicy Kościuszki 56 (od roku 1932 aleja Wolności 30) i ulicy Zielonej (od lat 30. XX w. była to ulica Ferdynanda Focha). Przynajmniej do 1914 r. posesja ta i sąsiednia (Wolności 28) należały do Jana Chmielewskiego. Budynek posiada modernistyczną bryłę, z ciekawymi półkolistymi oknami – dużym nad wejściem i trzema mniejszymi na pierwszym piętrze. Stolarka wewnątrz (boazerie, oprawa drzwi oraz same drzwi), a także drewniane schody zostały specjalnie zaprojektowane dla tego domu. Willę wybudowano przypuszczalnie w latach 20. XX w. Otoczona była ogrodem, w którym znajdowała się drewniana altana.


Ze wspomnień Wandy Stachiewicz (żony pułkownika Wacława Stachiewicza) dowiadujemy się, że willa należała pierwotnie do bliżej nieznanego przemysłowca częstochowskiego. W początkach lat trzydziestych była już własnością częstochowskiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń od Wypadków, które miało siedzibę we Lwowie. Firma ta wkrótce wydzierżawiła budynek wojsku. Od 1933 r. zamieszkiwali tu wraz z rodzinami kolejni dowódcy 7 Dywizji Piechoty: w latach 1933–1935 pułkownik Wacław Stachiewicz (wyjechał z Częstochowy po powołaniu go na szefa Sztabu Generalnego), a w okresie 1935–1939 generał Janusz Gąsiorowski. W pierwszym dniu najazdu niemieckiego na Polskę, 1 września 1939 r., gen. J. Gąsiorowski, który był po operacji, został wyniesiony z willi na noszach i przewieziony samochodem do dowództwa dywizji.


Od końca 1939 r. do stycznia 1945 r. willę zamieszkiwali Niemcy. Od roku 1945 mieściło się tu przedszkole wojskowe, natomiast od 1948 r. w budynku mieszkali (wraz z rodzinami) oficerowie Ludowego Wojska Polskiego. Pierwszym z nich był podpułkownik Józef Myczko, dowódca stacjonującego w Częstochowie 6. Warszawskiego Pułku Zmechanizowanego. Od drugiej połowy lat sześćdziesiątych mieszkańcami willi byli płk Stanisław Banasiak, szef Powiatowej Komendy Uzupełnień w Częstochowie oraz płk Kazimierz Czarny.


W kwietniu 1979 r. w budynku umieszczono nowo powstałe Biuro Wystaw Artystycznych. W latach 1981– 1991 funkcjonowały tu: Częstochowskie Towarzystwo Muzyczne, Społeczne Ognisko Baletowe oraz Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miasta. Na pierwszym i drugim piętrze wilii odbywały się koncerty kameralne i przedstawienia baletowe. W latach 1997–2003 budynek był siedzibą Częstochowskiej Grupy Kapitałowej, a później obiekt przejęło od Skarbu Państwa miasto i przekazało go w dzierżawę Muzeum Częstochowskiemu. Przez jakiś czas willa była m.in. siedzibą dyrekcji oraz księgowości Muzeum.


Budynek został gruntownie wyremontowany w latach 2010–2011 (z udziałem funduszy europejskich). W okresie 2011–2017, pod szyldem Muzeum Częstochowskiego, działało tu (w zaadaptowanych piwnicach i na parterze) Centrum Promocji Młodych - organizowano wystawy (malarstwa, szkła, plakatów), promocje książek, warsztaty dla dzieci i starszych, prelekcje, spotkania, projekcje filmowe. Dwa pomieszczenia na pierwszym piętrze zajmował Ośrodek Dokumentacji Dziejów Częstochowy. Tutaj także swoje pomieszczenia miały inne działy Muzeum: archeologia i przyroda. W willi ostatnie lata aktywności zawodowej spędził Aleksander Jaśkiewicz, historyk sztuki i były dyrektor Muzeum. Na strychu znajdował się magazyn działu archeologii. Od roku 2017 w budynku funkcjonuje jeden z wydziałów Urzędu Miasta. W latach 2017–2019 budynek stopniowo przechodził kolejne remonty, m.in. wymieniono część okien i odnowiono go z zewnątrz.


Juliusz Sętowski