MIEJSCA PEŁNE JAZZU

Wydarzenia muzyczne w środowisku częstochowskim, związane z jazzem, tak bogate w ostatnim dwudziestoleciu, sięgają czasów przed rokiem 1939. Jednak szerzej ten nurt muzyki współczesnej zagościł w Częstochowie po zakończeniu okupacji niemieckiej. Częstochowscy miłośnicy jazzu słuchali go w radiu. Wspomina o tym jeden z nich, Robert Bankiewicz (rocznik 1930): „Dopiero po wojnie zaczęliśmy łapać na falach krótkich Voice of America Jazz Hour z nieodżałowanym Willisem Conoverem i jego zaangażowanym komentarzem.”

Od roku 1946 jazz można było usłyszeć w budynku przy III Alei 51. W otwartym tam przez inżyniera Edmunda Kotlińskiego ognisku Polskiej YMCA (Związku Młodzieży Chrześcijańskiej) toczyło się życie kulturalno-oświatowe i sportowe. Brała w nim udział inteligencja częstochowska: młodzież szkół średnich, studenci Wyższej Szkoły Administracyjno--Handlowej, aktorzy miejscowego teatru. Na parterze budynku funkcjonowała kawiarenka, w której urządzano wieczorki muzyczne – prezentowały się działające w ognisku chór rewelersów i zespół muzyczny (w jego skład wchodzili m.in. Andrzej Mąkosza – grał na wiolonczeli i Józef Miecznik – grał na fortepianie). YMCA organizowała koncerty jazzowe, kameralne u siebie, a większe w innych salach. Na początku 1948 r., na zaproszenie częstochowskiego ogniska YMCA, przyjechał do Częstochowy dwudziestoosobowy zespół wrocławskiego Jazz Clubu Polskiej YMCA.

Dyrygent tegoż zespołu, Władysław Rossa związany był z Częstochową: w 1945 r. (już po ucieczce Niemców z miasta) zorganizował tu jedną z pierwszych grup muzycznych. Wspomniany koncert wrocławskiego Jazz Clubu, zatytułowany „Melodie świata”, miał miejsce w częstochowskim teatrze.

Ciekawa impreza muzyczna odbyła się dziesięć lat później. W końcu stycznia 1958 r. miłośnicy jazzu w Częstochowie zorganizowali publiczny koncert muzyczny. Było to wydarzenie dwudniowe - pierwsza część miała miejsce w Kawiarence Młodzieżowej przy ul. Łukasińskiego, zaś druga odsłona odbyła się w kawiarni hotelu robotniczego nr 9. Koncert, zapowiadany jako pierwsze takie wydarzenie w mieście, polegał na odtwarzaniu muzyki z płyt i taśm. Podczas koncertu swoją wiedzą dzielił się ze słuchaczami Zygmunt Bartoszewicz, kierownik łódzkiego jazz-clubu i współpracownik miesięcznika „Jazz”.

Kolejnym miejscem związanym z muzyką jazzową była sala w budynku przy ulicy Dąbrowskiego 16. Na co dzień odbywały się tu próby oraz koncerty Państwowej Orkiestry Symfonicznej. Z inicjatywy dyrektora tejże orkiestry, Czesława Orsztynowicza, 17 maja 1960 r. zaprezentowały się tu dwa czołowe polskie zespoły grające jazz – Trio Krzysztofa Komedy i Kwintet Janusza Zabieglińskiego. Razem z Komedą występowali Adam Skorupka - basista i Witold Sobociński - perkusista. Zespoły grały tzw. jazz kameralny, który zapoczątkował Benny Goodman. W repertuarze kwintetu Zabieglińskiego znalazły się tematy takich twórców, jak: Charles Parker, Miles Davis czy Duke Ellington. Był to pierwszy w Polsce przypadek zaproszenia zespołów jazzowych na występ przez orkiestrę symfoniczną. Sam koncert i udział w nim Komedy (który lata okupacji niemieckiej spędził w Częstochowie) ściągnął na salę sporą liczbę miłośników jazzu. Niestety, pomimo sporej frekwencji impreza okazała się deficytowa.

Lata sześćdziesiąte XX w. były dobrym czasem dla jazzu. Częstochowę odwiedzały znane zespoły. Powiało nawet wielkim światem, kiedy po występie grup Komedy i Zabieglińskiego do miasta przyjechał The New York Jazz Quartet. W miejscowej prasie reklamowany był jako murzyński (sic!) zespół jazzowy. Organizatorem koncertu, który odbył się 27 maja 1960 r. w sali Domu Rzemiosła (przy al. Kościuszki 6), była Rada Uczelniana Zrzeszenia Studentów Polskich Politechniki Częstochowskiej. Bilety na koncert rozprowadzono głównie w środowisku studentów.

Dzięki aktywności komisji kultury Rady Uczelnianej Związku Studentów Polskich i przychylności władz Politechniki, wiosną 1960 r. powstała na uczelni Orkiestra Jazzowa (pod kierownictwem Jerzego Sołtysika). W kwietniu tegoż roku formacja wystąpiła na przeglądzie studenckich zespołów artystycznych w Katowicach, a wkrótce na Festiwalu Kultury Studenckiej we Wrocławiu (zajęła tam drugie miejsce wśród pięciu zespołów grających jazz). Od 1960 r. Orkiestra Jazzowa w składzie: Wojciech Buchta, Maciej Mazur, Paweł Sędzielewski i Andrzej Zakrzewski na stałe występowała w klubie „Filutek” w domu studenckim nr 2 (obecnie ul. Akademicka 5). Wspomniany klub był otwarty na muzykę jazzową, np. 25 listopada 1960 r. odbyło się spotkanie ze znanym dziennikarzem muzycznym Romanem Waschką. Jego prelekcja pt. „Jazz – muzyka nieznana” połączona była z odtwarzaniem utworów jazzowych. Kolejne wydarzenia miały tu miejsce m.in. 3 i 4 listopada 1962 r. - odbyła się wówczas Impreza Jazzowa. W nocnym jam session wystąpili jazzmani ze środowiska częstochowskiego oraz znani polscy muzycy – Jan Ptaszyn Wróblewski i Andrzej Kurylewicz. Pięć lat później (19 maja 1967 r.) w „Filutku” doszło do utworzenia Jazz Klubu. Wydarzenie to uświetnił koncert zespołu Playing Family z Krakowa (grupa była laureatem Festiwalu Jazz nad Odrą), odbyło się też nocne jam session z udziałem kilku grup jazzowych.

Przegląd wydarzeń muzycznych związany z jazzem lat 40., 50. i 60. XX w. zakończymy informacją o powstaniu w 1969 r. zespołu jazzowego Five O’Clock. Jego założycielem był student Politechniki Częstochowskiej Tadeusz Orgielewski, obok którego pierwszy skład tworzyli: Andrzej Koronka, Bogdan Belof, Bogdan Wróbel, Juliusz Niewiarowski, Andrzej Wardęga. Później dołączyli Marian Gorzecki i Stefan Więcławski. Five O’Clock to cała epoka w częstochowskim jazzie.

Juliusz Sętowski