800 lat Częstochowy

W 1220 roku, w dokumencie biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, po raz pierwszy odnotowana została nazwa miejscowa „Częstochowa”. W roku 2020 czeka nas w związku z tym wiele wydarze w ramach świętowania jubileuszu 800-lecia miasta. Będziemy o nich szczegółowo informować, a na początek zapraszamy na krótką podróż w czasie.

1382

Książę Władysław Opolczyk wystawił dokument fundacyjny klasztoru na Górze (w roku 1388 nadano nazwę Jasna Góra) w Starej Częstochowie. Kilka miesięcy wcześniej ks. Henryk Biel, proboszcz parafialnego kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi
Panny na tejże Górze, zrzekł się go na rzecz zakonników z reguły św. Pawła Pierwszego Pustelnika. Dało to możliwość przekazania kościoła paulinom. Klasztor został hojnie wyposażony wsiami starą Częstochową (obecnie Częstochówka) i Krowodrzą
(dziś Kawodrza), folwarkiem przylegającym do klasztoru, hutą żelaza z sadzawką oraz licznym dziesięcinami. Dopełnieniem ideowym fundacji było umieszczenie w 1384 r. w kaplicy kościoła klasztornego obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem.

1655

Oblężenie jasnogórskiej twierdzy przez wojska szwedzkie podczas „potopu”. Wojska dowodzone przez generała Burcharda Müllera rozpoczęły regularne ataki 21 listopada. Obrońcy dokonywali wypadów z twierdzy, m.in. w nocy z 24 na 25 listopada i zagwoździli 2 działa oraz zlikwidowali ich załogi. Obrońców podnosił na duchu przeor klasztoru, ojciec Augustyn Kordecki. Najcięższy ze szturmów Jasna Góra przeżyła 11 grudnia, spadło wówczas na nią 340 pocisków. Zrobiły one wyłom w bastionie św. Trójcy, naruszyły konstrukcję murów północnej ściany zabudowań obronnych. Po ostatnim, najsilniejszym szturmie, który obrońcy odparli 25 grudnia, dowodzący wojskami szwedzkimi zwinął oblężenie.

1826

Zakończono trwający od roku 1823 proces połączenia dwóch organizmów miejskich – Nowej Częstochowy (Częstochówki), osady przyklasztornej i Starej Częstochowy (Częstochowy). Postanowieniem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego 19 sierpnia 1826 r. zostały nadane prawa i przywileje przysługujące miastu wojewódzkiemu. Zespolenie Nowej i Starej Częstochowy miało znaczenie nie tylko administracyjne, ale przede wszystkim gospodarcze. Stworzony został nowy układ rozwoju rzestrzennego miasta; wytyczone nowe ulice – Panny Maryi (obecnie aleja NMP), św. Barbary oraz 3 place – jasnogórski, św. Jakuba (obecnie pl. Biegańskiego) i Nowy Rynek (dziś pl. Daszyńskiego). Przy placu św. Jakuba wzniesiono ratusz – siedzibę władz miejskich.

1846

Do Częstochowy doprowadzono Drogę Żelazną Warszawsko – Wiedeńską. Pierwszy przejazd pociągu nastąpił 17 listopada; pociąg był dwuwagonowy – pierwszą klasę oznaczono kolorem żółtym, drugą klasę zielonym. W ten sposób zakończyła się budowa odcinka Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej, Warszawa – Skierniewice – Koluszki – Piotrków – Radomsko – Częstochowa. Trasę obsługiwały dwa pociągi – pokonywały ją w dziesięć i pół godziny. Wyjeżdżały z Warszawy i Częstochowy równocześnie
o 9 rano, a dojeżdżały do celu o 6:30 wieczorem. W latach 1845 – 1846 przy ulicy Kolejowej (obecnie Piłsudskiego) wzniesiono dworzec kolejowy. Autorem projektu architektonicznego był Henryk Marconi. Kolej wydatnie przyczyniła się do rozwoju miasta.

1896

Towarzystwo Zakładów Metalowych Bernarda Hantkego rozpoczęło budowę Huty „Częstochowa” w Rakowie k. Częstochowy. Zakład dysponował oddziałem wielkopiecowym, stalownią i walcownią. W latach 1928–1930 dokonano modernizacji przedsiębiorstwa. W czasie okupacji niemieckiej produkcja Huty służyła celom wojskowym; wykorzystywano pracę Żydów z częstochowskiego getta. W 1946 r. Huta „Częstochowa” przeszła na własność państwa. Na początku lat 50. XX w. rozbudowano ją; powstały m.in. wielkie piece, nowa stalownia, później walcownia rur i koksownia. W 1998 r. zakład został przekształcony w Spółkę Akcyjną. W 2019 r. przedsiębiorstwo wydzierżawiono i przekazano spółce Sunningwell International Polska.

1949

Rozporządzeniem Rady Ministrów powołano Szkołę Inżynierską. W roku 1955 przekształcono ją w Politechnikę Częstochowską. Początkowo uczelnia miała charakter lokalny kształcąc inżynierów na potrzeby miejscowego rynku pracy; świadczą o tym działające trzy wydziały: mechaniczny, metalurgiczny i włókienniczy. Później uczelnia zyskała charakter ogólnopolski, powstawały kolejne wydziały. W latach 70. i 80. XX w. wzniesiono szereg budynków dydaktycznych oraz zespół obiektów Klubu „Politechnik” (m.in. salę widowiskową i halę sportową). W 1998 r. powstał reprezentacyjny budynek – aula Wydziału Zarządzania. Uczelnia kształci obecnie na 6 wydziałach ponad 6 tysięcy studentów. Jej infrastruktura dydaktyczna, laboratoryjna i biblioteczna należy do najbardziej nowoczesnych. Politechnika jest najstarszą i największą uczelnią częstochowską.

Opracowanie: Ośrodek Dokumentacji Dziejów Częstochowy