SZUKAJ
CO/GDZIE/KIEDY W CZĘSTOCHOWIE Portal kulturalny

sklepienie kościóła  pw. św. Jakuba, dawniej Cerkiew p.w. św. Cyryla i Metodego
CGK 12/2019

Pobierz PDF

MIEJSKA WYCIECZKA: SPACER EKUMENICZNY

Grudzień to wyjątkowy miesiąc ze względu na zbliżające się Święta Bożego Narodzenia. Czas rodzinnych spotkań, obdarowywania się prezentami, ale przede wszystkim moment sprzyjający religijnej zadumie i rozmyślaniu o metafizyce. Proponuję wykorzystać tę aurę na wycieczkę śladami różnych świątyń. Będzie to doskonała okazja, by przekonać się, jak z biegiem wieków zmieniała się sakralna tkanka Częstochowy i jak potrafiła być ona różnorodna.


KOŚCIÓŁ ŚW. BARBARY
ul. Nadrzeczna 63


Po środku jezdni ul. Nadrzecznej, tuż przed ul. Jaskrowską znajduje się zintegrowany z asfaltem, wybrukowany kształt, intrygujący wiele osób. Jest to wyeksponowany obrys murów kościoła (bądź kaplicy) św. Barbary, którego lokalizacja przez wiele lat pozostawała wyłącznie legendą. W trakcie nadzoru archeologicznego przy przebudowie jezdni w 2015 roku znaleziono ludzkie szczątki. Przeobraziło się to w regularne badania wykopaliskowe. W ich trakcie odkryto pozostałości budowli, której początków nie znamy, choć możliwe, że funkcjonowała ona już od XVI w. wraz z tzw. „cmentarzem za miastem”. Cmentarz służył najprawdopodobniej zarówno mieszkańcom, jak i pielgrzymom, bowiem tuż obok znajdował się szpital-przytułek. W ramach wykopalisk udało się odkryć niezwykle ciekawy zbiór dewocjonaliów. Zaintrygowani tematem mogą sięgnąć do tekstu archeolog Iwony Młodkowskiej-Przepiórowskiej w „Acta Universitatis Lodziensis Folia Archaeologica” (nr 33, 2018 r.).


Spacerem 5 minut


STARA SYNAGOGA
ul. Nadrzeczna 32


W północno-wschodnim narożniku ulic Nadrzecznej oraz Mirowskiej stała tzw. Stara Synagoga. Choć dokładnej daty budowy nie znamy, to wiemy, że funkcjonowała na pewno w drugiej połowie XIX w. Jeden z dokumentów wskazuje na rok 1805 jako datę pierwotnego wzniesienia. W okresie międzywojennym została ona odrestaurowana. Wnętrza zdobiły m.in. malowidła Pereca Wilenberga, który stworzył narodowy żydowski styl dekoracyjny synagog. Na początku okupacji świątynia został zdewastowana, a ostatecznie wysadzono ją podczas likwidacji małego getta w 1943 r. Przy okazji warto również wspomnieć o Nowej Synagodze, która była oddana do użytku w 1893 roku, a jej kres miał miejsce 25 grudnia 1939 r. z powodu podpalenia przez okupantów. W oparciu o jej konstrukcję wybudowano filharmonię, którą możemy podziwiać do dziś przy ul. Wilsona. Aktualnie pamięć i tradycja wyznania mojżeszowego w Częstochowie podtrzymywana jest przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów


Spacerem przez plac Daszyńskiego – 10 minut


DOM MODLITWY
ul. Ogrodowa 8


Luteranizm, wywodzący swoją nazwę od Marcina Lutra, jest najstarszym i czołowym nurtem protestantyzmu. W Polsce jego wyznawcy należą do kościoła Ewangelicko-Augbsurskiego. W okolice Częstochowy luteranie przybyli jako rzemieślnicy. W połowie XIX wieku ich nabożeństwa odbywały się w mieszkaniu prywatnym. Następnie przeniesiono je do domu modlitwy przy alei Najświętszej Maryi Panny 14. Rok 1891 przyniósł przeprowadzkę, tym razem pod numer 8 przy ul. Ogrodowej. Tam nabożeństwa odprawiał... organista! Odbywały się one w języku ojczystym naszych sąsiadów, czyli niemieckim. Raz w miesiącu goszczono w tym miejscu duchownego, który fatygował się tu aż z Piotrkowa Trybunalskiego. W tym czasie w naszym mieście znajdował się jedynie filiał częstochowski. Z czasem przekształcił się on w samodzielną parafię, która po dziś dzień funkcjonuje w neogotyckiej świątyni, poświęconej w 1913 r. i prezentującej się dumnie w południowo-zachodnim narożu ulic Śląskiej oraz Kopernika w Polsce, mające swą siedzibę przy ul. Katedralnej 8. Funkcjonuje tam też stała wystawa Muzeum Częstochowskiego - „Żydzi Częstochowianie”.


Spacerem wzdłuż alei Najświętszej Maryi Panny – 15 minut


CERKIEW P.W. ŚW. CYRYLA I METODEGO
Plac Biegańskiego


Pierwsze wzmianki o świątyni w tym miejscu mówią o kościele drewnianym wzniesionym w 1586 r. przez Jakuba Zalejskiego. Od tego czasu miejsce to nierozerwalnie przypisane było świątyniom, które ulegały przebudowom, bądź też całkowitym przemianom. W 1872 r. wzniesiono tutaj prawosławną cerkiew wzorowaną na warszawskiej cerkwi Św. Marii Magdaleny. Jednak po I wojnie światowej przemianowano ją znów na świątynię rzymskokatolicką, a po II wojnie światowej zniesiono charakterystyczne dla cerkwi cebulaste hełmy. W międzywojniu zaczęła się też tułaczka prawosławnych parafian po różnych lokalizacjach, korzystali oni m.in. z gościny ewangelików. Ostatecznie w 2001 r. znaleźli oni swoje miejsce w nowo zbudowanej świątyni na rogu ulic Śląskiej i Kopernika, naprzeciwko kościoła protestantów.


Daniel Zalejski