DAWNE SALE TEATRÓW AMATORSKICH

Od przełomu XIX i XX wieku na terenie Częstochowy funkcjonował szereg stowarzyszeń, które prowadziły amatorskie zespoły teatralne. Ich występy odbywały się w różnych salach, głównie na terenie śródmieścia.

Mieszkańcy Częstochowy, mimo braku stałego zespołu teatralnego, mogli przed rokiem 1927 oglądać przedstawienia organizowane przez prywatnych miłośników sceny. Jak podaje Agnieszka Pobratyn, autorka książki „Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 r.”, to dzięki ich działalności i zaangażowaniu miejscowe życie teatralne nigdy całkowicie nie zamarło, a starania amatorów były zwykle życzliwie przyjmowane przez publiczność.

Jednym z podstawowych założeń organizowania przedstawień amatorskich było zbieranie funduszy na pomoc dla najbardziej potrzebujących mieszkańców Częstochowy. Od końca XIX wieku wielokrotnie przedstawienia pokazywane były w Częstochowie na korzyść najuboższych i najbardziej potrzebujących. Od momentu utworzenia w 1900 r. Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan, stowarzyszenie to regularnie organizowało dla częstochowian różne imprezy kulturalne, w tym przedstawienia teatralne. Towarzystwo Dobroczynności dla Chrześcijan nie posiadało jednak własnego zespołu teatralnego.

Sekcję teatralną prowadziło, funkcjonujące od 1900 r., Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia”. Jej występy - z których dochód przeznaczony był głównie na cele dobroczynne - od 1907 r. można było podziwiać w sali przy ulicy Szkolnej (obecnie ul. Dąbrowskiego 14).

Zespół teatralny funkcjonował też przy Towarzystwie Teatralno-Wokalno-Muzycznym fabryki „La Czenstochovienne”; członkowie Towarzystwa urządzali przedstawienia amatorskie w sali znajdującej się na terenie zakładu na Ostatnim Groszu.

Od 1906 r. scena amatorska działała też przy Ognisku Robotniczym (ul. Krakowska 13). Scena ta nosiła oficjalną nazwę Teatr Ludowy. Sala teatralna posiadała dużą widownię (na 600 osób), scenę z zapadnią, kanał dla orkiestry, a w bocznym skrzydle budynku znajdowały się garderoby. Aktorzy tegoż teatru na co dzień byli pracownikami miejscowych fabryk. Przedstawienia z ich udziałem odbywały się w niedziele i święta, a czasem w soboty. Dochód z przedstawień wielokrotnie przekazywany był na cele charytatywne. Teatr Ludowy działał do roku 1938.

Celom teatralnym służyły również sceny utworzone w miejscowych szkołach. Najlepsze warunki posiadało I Gimnazjum Państwowe Męskie im. H. Sienkiewicza. W sali teatralnej, dobudowanej w 1924 r. do budynku głównego (przy III Alei 56), uczniowie tejże szkoły, wraz z uczennicami Gimnazjum Żeńskiego im. J. Słowackiego, wystawiali dzieła dramatyczne, głównie z klasyki polskiej.

Koło dramatyczne posiadało też, założone w 1908 r., żydowskie Towarzystwo Muzyczno-Literackie „Lira”. Występy teatralne członków tegoż koła można było podziwiać głównie w sali przy I Alei nr 13, a także w ogródku Wolbergów przy I Alei 12 (Aleksander Wolberg był członkiem zarządu„Liry”).

Amatorskie, a także zawodowe zespoły teatralne wielokrotnie korzystały z gościny w sali Rotundy przy III Alei 75.

Juliusz Sętowski