Człowiek roku 1920 – Kazimierz Kühn

Kazimierz Kühn (1875–1957) był przedsiębiorcą, radnym, działaczem społecznym i samorządowym oraz prezydentem Płocka. W maju 1920 r. objął stanowisko starosty powiatu częstochowskiego.

Urodził się 10 lutego 1875 r. w Płocku, był synem Gustawa oraz Stefanii z Waśniewskich. Jego ojciec Gustaw (1845–1913) pochodził z zasymilowanej rodziny niemieckiej. Za udział w powstaniu 1863–64 był więziony w Cytadeli Warszawskiej, a od 1868 r. prowadził aptekę w Płocku.

W 1895 r. Kazimierz Kühn ukończył męskie gimnazjum klasyczne w Płocku. Dwa lata później podjął studia na Wydziale Mechanicznym Instytutu Politechnicznego w Rydze. W roku 1902 uzyskał dyplom inżyniera mechanika, po czym wyjechał do Rypina, gdzie w latach 1902–1905 zajmował stanowisko inżyniera-architekta powiatu rypińskiego. Od 1907 r. prowadził w Rydze biuro techniczne, zajmujące się m.in. wykonywaniem planów technicznych, kosztorysów budowy elektrowni, instalacji elektrycznych oraz wyjednywaniem i opracowywaniem koncesji na budowę elektrowni miejskich i okręgowych. W sierpniu 1909 r. przeniósł swoje biuro techniczne do Płocka, gdzie w latach 1910–1912 wybudował elektrownię, którą zarządzał do 1918 r. W 1911–1915 Kühn był honorowym radnym miasta. Na krótko przed opuszczeniem Płocka przez wojska rosyjskie, w lutym 1915 r. wziął udział w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego, który przejął władzę w mieście. 15 lutego tegoż roku został wybrany na prezydenta miasta; dzierżył to stanowisko do 15 września 1915 r. (władze niemieckie ustanowiły wówczas własnego burmistrza).

W maju 1920 r. został mianowany starostą powiatowym częstochowskim; pełnił też funkcję przewodniczącego Wydziału Powiatowego Sejmiku Samorządowego. Jako starosta powiatowy Kühn w latach 1920–1932 działał niezwykle energicznie i skutecznie nie tylko w administracji, ale także oświacie, kulturze i służbie zdrowia. Dowodem uznania dla osiągnięć kierowanej przez niego gospodarki samorządowej powiatu było wytypowanie przez Biuro Zjazdu Samorządu Ziemskiego w Warszawie w 1929 r. powiatu częstochowskiego do reprezentowania wszystkich powiatów Drugiej Rzeczypospolitej na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Dzięki działaniom Kühna w latach 1920–1929 na terenie powiatu częstochowskiego zbudowano prawie 200 km dróg. Wybudowanie w 1927 r. szosy łączącej Częstochowę z Olsztynem zdecydowało o szybkim rozwoju tej miejscowości jako letniska. Za namową starosty mieszkańcy Olsztyna rozparcelowali część swoich wspólnot – nieużytków i założyli na 44 ha kolonię letniskową.

Kühn był niezmordowanym działaczem społecznym. W 1923 r. wszedł do Powiatowej Rady Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, a w latach 1925–1932 kierował jej pracami. W tym czasie zasiadał w Radzie Nadzorczej Stowarzyszenia Pracy Społeczno-Wychowawczej im. J. Piłsudskiego w Częstochowie. Był współorganizatorem, następnie - od marca 1925 r. - prezesem Okręgowego Związku Straży Pożarnych; przyczynił się do usprawnienia pracy Straży oraz założenia jej nowych oddziałów na terenie powiatu. Od 1928 r. pełnił funkcję prezesa zarządu powiatowej Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Kühn należał do głównych orędowników budowy w Częstochowie nowoczesnego gmachu teatru. Przez szereg lat kierował Towarzystwem Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie, który w efekcie otwarto w lutym 1931 r. przy ulicy Kilińskiego. O potrzebie teatru, jego roli w ruchu kulturalnym miasta i regionu, a także o pomyśle utworzenia Towarzystwa Miłośników Teatru pisał w obszernym artykule „Teatr Regionalny w Częstochowie” („Gazeta Urzędowa Wydziału Powiatowego w Częstochowie” 1929 r., nr 9). W 1932 r. był współzałożycielem Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej, które rozpoczęło wydawanie rocznika „Ziemia Częstochowska”.

Niezależnie od wykonywania ogromnej pracy administracyjnej i społecznej, Kühn zajmował się też pracą naukową. Był autorem kilku publikacji o samorządzie. W 1932 r. został przeniesiony do Stanisławowa na stanowisko naczelnika Wydziału Samorządowego Urzędu Wojewódzkiego. W latach 1936–1939 zajmował stanowisko przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Samorządu Terytorialnego w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego w 1944 r. Kühn ponownie znalazł się w Częstochowie. W latach 1946–1947 pracował jako urzędnik w Wydziale Oświaty i Kultury Urzędu Miejskiego, a później - do roku 1949 - kierował muzeum częstochowskim. W tym okresie dużo czasu poświęcał pracy naukowej: w 1957 r. ukończył pracę: „Ludzkość sama się sobą rządzi”, której fragment pt. „Źródła nowej kultury. Rozważania o sztuce i twórczości”, z przedmową Władysława Tatarkiewicza ukazał się w 1961 r. w czasopiśmie „Życie i Myśl”. W latach 1945–1946 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL), należał też do reaktywowanego po wojnie Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej (TPKR). Kazimierz Kühn zmarł 15 maja 1957 r. w Częstochowie i został pochowany na cmentarzu Kule. Odznaczony był m.in. Orderem Odrodzenia Polski (1925 r.) i Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi (1924 r.). Przed rokiem 1939 jego imieniem nazwano ulicę w Olsztynie koło Częstochowy.

Żoną Kühna była Wanda Dołęga-Ulińska (1879–1957), założycielka i przewodnicząca Koła Kobiet Ligi Obrony Powietrznej Państwa w Częstochowie. W małżeństwie z nią Kazimierz miał dwie córki: Hannę (1903–2000) - zamężną z Franciszkiem Kłopotek-Górczewskim, zesłańcem na Syberię – która była główną księgową Spółdzielni Poligraficzno-Wydawniczej „Udziałowa” w Częstochowie oraz Irenę (1904–1993) - zamężną z Tadeuszem Wierzejskim, porucznikiem 27 pułku piechoty - która później była żoną Władysława Neugebauera.