NAJWYŻSZY CZAS

Czas niewątpliwie należy do tych wartości, o których najczęściej myślimy w aspekcie braku. Warto więc zwrócić uwagę na rzeczy, które pozwalają nam odmierzać czas. Staje się to możliwe dzięki wystawie w Muzeum Częstochowskim.

"Najwyższy czas” to wystawa udostępniona od początku lipca w Muzeum Częstochowskim. Na ekspozycję składają się najróżniejsze zegary, również te sprzed kilkuset lat. Jeśli więc znajdziemy czas na to, by wybrać się do częstochowskiego Ratusza, warto sprawdzić, jak i czym odmierzano niegdyś upływające chwile.

Czas to jedno z najciekawszych i zarazem najbardziej nieuchwytnych zagadnień. A przy tym jedno z najistotniejszych zjawisk, które mają wpływ na nasze życie – reguluje bowiem funkcjonowanie chociażby ekonomii czy komunikacji. Do jego odmierzania w całej historii ludzkości używano przeróżnych przyrządów, z czasem coraz doskonalszych i coraz bardziej precyzyjnych, różniących się między sobą metodą pomiaru – od zegarów słonecznych, przez zegary mechaniczne, elektroniczne, aż po zegary atomowe czy pulsarowe.

Najstarszy miernik czasu to tzw. gnomon, późniejszy zegar słoneczny. Przypuszcza się, że znany był on już w 2700 r. p.n.e. w Egipcie – tłumaczy Bożena Mszyca z Muzeum Częstochowskiego, kuratorka wystawy. – W konstruowanych w kolejnych wiekach zegarach wykorzystano wodę, ogień i piasek. U schyłku XV w. pojawiły się w Europie zegary kagankowe, które w XVII i XVIII w. były już w powszechnym użyciu. Zegary mechaniczne, które znamy w czasach nam współczesnych, wykorzystują energię do napędu regulatora poprzez wahadło lub balans za pomocą wychwytu. Chociaż znane były już w Chinach, w Europie ich wynalazcą był wykształcony mnich benedyktyński Gerbert z Aurillac w X w., późniejszy papież Sylwester II.

Interesującą historię podejścia do zagadnienia czasu można więc poznać poprzez opis dziejów jego odmierzania i przyrządów, które temu służyły. Tym bardziej, że zegary w najrozmaitszej formie towarzyszą nam od wieków. Współcześnie już niemal na co dzień i w każdej chwili. Zapewne przez to intrygujący mechanizm ich działania i często nieoczywista budowa lub wygląd umykają naszej uwadze.

Na wystawie prezentujemy zegary z różnych okresów dziejowych, o różnej konstrukcji, ze zbiorów Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, Muzeum Częstochowskiego i kolekcjonerów prywatnych – zdradza kuratorka wystawy. – Są to zegary słoneczne, ogniowe, podróżne, klepsydry, zegary mechaniczne, wiszące, kominkowe, kieszonkowe oraz gabinetowe. Przedział czasowy eksponatów oscyluje między XVI a XX w., pochodzą one z różnych stron Europy.

Warto dodać, że Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie posiada trzecią co do wielkości kolekcję zegarów słonecznych na świecie - w jej zbiorach znajduje się ponad 600 eksponatów. Zapoczątkowane przez Feliksa Przypkowskiego (1872-1951), a następnie kontynuowane przez jego rodzinę, w tym syna Tadeusza i wnuka Macieja, gromadzenie między innymi wyjątkowych zegarów i zegarków, a nawet ich samodzielne konstruowanie, daje nam dziś niezwykłą okazję do poznania historii przedmiotów, które nie tylko odmierzały czas, ale często też stanowiły na przykład część biżuterii czy wystroju wnętrz.

Muzeum Częstochowskie zaprasza na wystawę zatytułowaną „Najwyższy czas” od 4 lipca. Ekspozycja jest dostępna w Ratuszu. Można ją oglądać do 11 października. Więcej informacji na temat wystawy i obowiązujących zasad zwiedzania można znaleźć na stronie internetowej Muzeum: muzeumczestochowa.pl .

mw