ŁAGODNY I POGODNY PESYMISTA

9 czerwca 2018 r. mija 90 lat od dnia urodzin Tadeusza Gierymskiego. Warto przypomnieć tę jedną z ciekawszych postaci wpisanych w kulturalny pejzaż Częstochowy.

Wyrastający intelektualnie ponad przeciętność, poeta, prozaik, dziennikarz, odkrywca Haliny Poświatowskiej, której jakości utworów - jak przyznał po latach - początkowo nie docenił, chciał jednak sprawić przyjemność ciężko chorej, młodej dziewczynie. Tadeusz Gierymski urodził się 9 czerwca 1928 r. w Płońsku, pod znakiem Bliźniąt, co uważał za przyczynę duchowego rozdwojenia i bardzo pogmatwanej osobowości.

Ze względu na pracę ojca - kolejarza rodzina przenosiła się do różnych miejscowości m.in. Warszawy, Nieszawy, Skierniewic, Łodzi. Tadeusz poszukiwał swego miejsca na ziemi, by ostatecznie – jako człowiek dojrzały – osiąść w Częstochowie. Temperament nie pozwolił mu wytrwać zawodowo w jednym miejscu. Pracował chociażby w „Gazecie Częstochowskiej” i w Bibliotece Publicznej. Praca w tej szacownej instytucji umożliwiła mu poznanie wielu interesujących osób związanych ze środowiskiem twórczym miasta oraz z ludźmi kultury spoza Częstochowy. Zainicjował pismo kulturalne „Aleje 3”, którego został pierwszym redaktorem naczelnym. Twierdził, że miejskie życie kulturalne jest bardzo prężne, tylko człowiek czasem nie potrafi wykorzystać własnych talentów i możliwości. Uzależnione jest to bowiem od przypadku, warunków czy szczęścia.

Mówił, że najważniejsze to być porządnym człowiekiem i że istnieją granice etyczne, których nigdy nie powinno się przekraczać, nawet gdyby bardzo chciałoby się to uczynić. Cenił piękno natury i języka literackiego. Był przekonany, że poezja, podobnie jak nauka i religia, dąży do znalezienia prawdy i próbuje tego dokonać własnymi sposobami. Powinna z jednej strony ogarniać rzeczy ziemskie, z drugiej – dotykać spraw metafizycznych; łączyć je i jednocześnie rozwikływać. Preferował filozofię jako „narzędzie” do rozmyślania nad fundamentalnymi pytaniami, które stawiają przed człowiekiem nauka i samo życie. Uważał się za łagodnego i pogodnego pesymistę, przy czym podkreślał, że niebagatelny wpływ na postrzeganie świata odgrywa wiek. Twierdził, że człowiek jest dobry z natury, lecz w każdym tkwi niestety ogromny ładunek agresji. Lubił kobiety. Ale co o nich sądził? „Gdyby z tłumu całej ludzkości kazano wystąpić istocie o największej dobroci serca, wystąpiłaby kobieta. Lecz jeśliby chciano znaleźć najpodlejszego osobnika, też by wybiegła płeć piękna.” [Nie znoszę małostkowości. Wywiad z Tadeuszem Gierymskim, Dwumiesięcznik Kulturalny Częstochowy „Aleje 3”, nr 36, listopad - grudzień 2001, s. 28] Podobały mu się kobiety, w których zakochiwał się od pierwszego wejrzenia. Musiały emanować kobiecością, z blaskiem duszy w oczach... Kochał je platonicznie, idealnie.

Po zakończeniu pracy w częstochowskiej książnicy, Gierymski nie zapominał o niej; często odwiedzał zaprzyjaźnione osoby, z którymi prowadził długie rozmowy o literaturze i kulturze. Był kopalnią wiedzy o ludziach, miejscach i wydarzeniach. Nie miał ulubionych autorów, za to miał ulubione książki:„Mały książę” Saint Exupéry’ ego , „Kroniki włoskie” Stendhala, „Don Kichot” Cervantesa, „Głód” Hamsuna, „Zbrodnia i kara” Dostojewskiego, „Szaleństwo Almayera” Conrada. Literatura współczesna wydawała mu się zbyt pokrętna. Co ciekawe, to jednak muzykę uważał za królową muz i stawiał ją nawet przed poezją.

W dorobku tego świetnego popularyzatora i recenzenta działań kulturalnych jest wiele publikacji, po które warto sięgać. Zainteresowani jego życiem i twórczością mogą korzystać m.in. z opracowań prof. Elżbiety Hurnik, dr. Arkadiusza Frani, Marka Czarnołęskiego, z archiwalnych numerów Dwumiesięcznika Kulturalnego Częstochowy „Aleje 3”, Roczników Muzeum Częstochowskiego i „Almanachów Częstochowy”. Tadeusz Gierymski zmarł 22 listopada 2009 r. w Częstochowie. Jest pochowany na cmentarzu Św. Rocha.

W obchody 90. rocznicy urodzin Tadeusza Gierymskiego włączyły się częstochowskie instytucje kultury. 8 czerwca, o godz. 18.00 Muzeum Częstochowskie zaprasza do Ratusza na otwarcie wystawy „Trzygrosze poezji Tadeusza Gierymskiego w 90. rocznicę urodzin...” i na wykład prof. Elżbiety Hurnik o życiu i twórczości Poety. 9 czerwca, o godz. 16.00 w Teatrze im. Adama Mickiewicza odbędzie się Salon Poezji poświęcony Tadeuszowi Gierymskiemu. Na 13 czerwca, o godz. 18.00 w OPK „Gaude Mater” zaplanowano – we współpracy z Instytutem Filologii Polskiej AJD - wieczór wspomnieniowy, który poprowadzą prof. Elżbieta Hurnik i dr Konrad Ludwicki. Szczegółowe informacje można znaleźć w naszym kalendarium.

Beata Grzanka
Dyrektor Biblioteki Publicznej
im. dr. Władysława Biegańskiego