SZUKAJ
CO/GDZIE/KIEDY W CZĘSTOCHOWIE Portal kulturalny

6/2020

Pobierz PDF

JURAJSKA AKADEMIA: PRZYRODA POD OCHRONĄ

Współczesna ochrona przyrody wynika z jej szczegółowego poznania i docenienia. Jurajskie tereny, dzięki swej unikatowości na ziemiach polskich, od dawna interesowały wielu miłośników natury i pasjonatów nauk biologicznych.


Za pierwszego przyrodnika badającego Wyżynę Częstochowską uznawany jest Wojciech Jastrzębowski (więcej można o nim przeczytać w książce Ewy Kaczmarzyk „Badacze Północnej Części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej”, wydanej przez Muzeum Częstochowskie), który w 1851 r. opublikował podręcznik poruszający m.in. temat wykorzystania „wapienia Jurasowego”. Najbardziej znaną wyprawą naukową w nasze okolice była ta związana ze środowiskiem Biblioteki Warszawskiej. Odbyła się ona w 1854 r. pod kierownictwem Wojciecha Jastrzębowskiego oraz redaktora wydziału nauk przyrodniczych „Biblioteki Warszawskiej”, Antoniego Wagi. Gościli oni w Złotym Potoku u Wincentego Krasińskiego, który wspierał ich działania m.in. poprzez zapewnienie mikroskopu, jakże istotnego z punktu widzenia prowadzonych badań.


Bliżej naszych czasów, bo na początku lat 90. XX w., stworzono dokumentację naukową do projektu ostatecznie niepowstałego Jurajskiego Parku Narodowego (mającego obejmować północną część Wyżyny Częstochowskiej). Przygotowano ją w Katedrze Botaniki Uniwersytetu Łódzkiego, dzięki zaangażowaniu autora koncepcji, Romualda Olaczaka oraz współautorów: Janusza Hereźniaka i Wiesława Kolana, a także przy wsparciu innych naukowców.


Polska Konstytucja mówi, że „Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska…”. Aby było nam łatwiej spełniać ten obowiązek, w Ustawie o ochronie przyrody zapisano dla nas szczegółowe wskazówki. Mówią one, że mamy w naszym kraju 10 form ochrony przyrody. Rezerwaty przyrody i parki narodowe charakteryzują się najściślejszą ochroną. Palenie ognisk, papierosów, świeczek czy lamp karbidowych jest zabronione poza miejscami do tego wyznaczonymi. Zbieranie grzybów również jest zakazane. Ruch jest dozwolony wyłącznie po wyznaczonych do tego trasach (np. szlakach). Dwie znaczące różnice pomiędzy tymi formami ochrony przyrody to powierzchnia, która w przypadku parku musi wynosić minimum 1000 ha oraz fakt, że park narodowy musi być udostępniony, a rezerwat może być zamknięty dla zwiedzających.


Oto kilka wybranych przykładów form ochrony przyrody z jurajskiej okolicy:


Załęczański Park Krajobrazowy - położony jest na Wyżynie Wieluńskiej na terenie województw łódzkiego, opolskiego i śląskiego. Chroni i popularyzuje swoje wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Poza typowo jurajskimi ciekawostkami w postaci wywierzysk, jaskiń czy wapienników oferuje obcowanie z ekosystemem rzecznym.


Pomnik przyrody Aleja Brzozowa - znajduje się w Częstochowie wzdłuż ul. Bialskiej. Powstał w celu chronienia populacji brzozy brodawkowej. Licząca prawie 400 drzew aleja wyróżnia się na tle innych obsadzonych traktów w okolicy. Jest to miejsce wypoczynku i cel wielu wycieczek mieszkańców miasta.


Obszar Natura 2000 Przełom Warty koło Mstowa - leży w Obniżeniu Górnej Warty na terenie gmin Częstochowa oraz Mstów. Chroni dolinę rzeczną m.in. wraz z jej starorzeczami, siedliskami typowo wodnymi czy lasami nadrzecznymi


Użytek ekologiczny Góry Towarne znajduje się na Wyżynie Częstochowskiej w gminie Olsztyn. Chroni pozostałość ekosystemu kompleksu wzgórz krasowych. Został ustanowiony dla zachowania różnorodności biologicznej, w tym muraw kserotermicznych oraz walorów krajobrazowych wapiennych ostańców.


Rezerwat przyrody Ostrężnik - położony jest na Wyżynie Częstochowskiej w gminie Janów. Ze względów naukowych i dydaktycznych chroni fragment lasu bukowego pochodzenia naturalnego. Jego atrakcje to pozostałości po domniemanym zamku oraz jaskinia.


Ojcowski Park Narodowy - znajduje się na Wyżynie Olkuskiej na terenie powiatu krakowskiego. Chroni charakterystyczny jurajski krajobraz w pobliżu dolin Prądnika i Sąspówki. Bogaty w majestatyczne, wapienne skały oraz jaskinie będące cennymi stanowiskami archeologicznymi i miejscami bytowania nietoperzy. Ze względu na uzdrowiskowy charakter i bogatą historię stanowi również cenny kompleks dziedzictwa kulturowego.


Szczegółową mapę wszystkich form ochrony przyrody w Polsce znajdziemy pod adresem: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/


Daniel Zalejski