Studium świata przeszłego

To już dosłownie ostatni moment, żeby zajrzeć do Miejskiej Galerii Sztuki i zobaczyć wystawę „Nieobecni? Obrazy utkane ze wspomnień”. O twórczości Pauliny Bobak już pisaliśmy, jednak tak dojrzałej i przejmującej ekspozycji warto poświęcić więcej miejsca. Tym razem o inspiracjach opowiada sama autorka.

Przygotowując cykl „Nieobecni” pochyliła się Pani nad rodzinnym archiwum. To bardzo osobiste, intymne wręcz prace, zainspirowane fotografiami autorstwa pradziadka i prapradziadka. Kim byli?

- Inspirację dla moich prac rzeczywiście stanowią przede wszystkim fotografie pradziadka Wilhelma Miernika, jedynego w pierwszej połowie XX w. fotografa w Bieruniu. Fachu nauczył go mój prapradziadek, a jego teść – Hugon Gemborek, który pochodził z Katowic i stamtąd przywędrował do miasta, z którym związana jest moja rodzina. Oczywiście nie miałam szans poznać żadnego z nich, bo pradziadek zmarł w 1945 r. Niestety, ich sprzęt fotograficzny zaginął. Ubolewam nad tym bardzo. Z kolei klisze, które pozostawili, przez długi czas uznawaliśmy w rodzinie za zaginione. Odnalazły się dopiero kilka lat temu.

Z przodkami „poznaliśmy” się pośrednio dzięki mojej babci Helenie, córce pradziadka Wilhelma. Gdy byłam mała, opowiadała mi historie rodzinne, pokazywała albumy. Zamiast czytać baśnie, słuchałam o członkach rodziny, mieście, sąsiadach. Oczywiście czasy były trudne, ale nie brakowało w nich ciepła. Babcia zmarła w 2010 r., ale te historie pamiętam nadal. To dzięki niej mogłam doświadczyć studium świata przeszłego.

Ciągnie Panią do fotografii?

- Robię zdjęcia, są bazą dla moich prac, ale najważniejsze są dla mnie grafika i malarstwo.

Jako dzieci często rysujemy nasze rodziny, u Pani też tak się to zaczęło?

- Już w dzieciństwie sięgałam po kredki czy farby i malowałam portrety rodzinne, ale oczywiście nie w takiej formie. Do starych zdjęć i tych historii wróciłam dopiero na studiach. To wtedy rozpoczęłam realizację cyklu. To głównie moje prace dyplomowe, nad którymi pracowałam blisko trzy lata. To pracochłonna technika, duży format, w którym łączę tkaninę, malarstwo, grafikę… Zaczynałam od małych formatów, potem zaczęło to ewoluować.

Wystawa w Miejskiej Galerii Sztuki nie jest pierwszą prezentacją tego cyklu, ale chyba najobszerniejszą z dotychczasowych?

- Wcześniej prezentowałam „Nieobecnych” w Galerii Sztuki Współczesnej w Czeladzi oraz Domu Kultury „Jutrzenka” w moim rodzinnym Bieruniu. To trzecia wystawa, zmieniona, bardziej rozbudowana i rzeczywiście największa. Bardzo się cieszę, że mogę zaprezentować się w takim miejscu.

W Sali Poplenerowej widzimy sceny kameralne, rodzinne i podwórkowe. Historie sprzed lat łączy Pani z elementami naszej codzienności. Tu pojawia się laptop, tu smartfon. Skąd pomysł, by obok tradycyjnych makatek, wprowadzić rzeczywistość XXI wieku?

- Czasami czułam, że te przedmioty powinny się tu znaleźć, choć ingerują w teraźniejszość i w opowiedzianą historię. Z drugiej strony oddają prawdę o człowieku, który pozostaje taki sam, zmienia się tyko otoczenie.

Czy gdyby Pani pradziadek nadal parał się fotografią, byłby tym panem z jednego obrazów, który siedzi przed laptopem i zajmuje się obróbką cyfrową?

- Nad tym samym myślałam. Czy dziś pradziadek Wilhelm robiłby zdjęcia smartfonem czy aparatem? Pracowałby przy komputerze? Zastanawiam się, jak wyglądałaby jego rzeczywistość, gdyby był tu teraz z nami.

Dodaje Pani nie tylko współczesne gadżety, pojawiają się tu także niedopowiedzenia, rozmycia, nie brakuje niedomalowanych elementów...

- Faktycznie, stosuję zabieg niedopowiedzeń. Chcę zostawić widzowi pole do tego, by sam mógł coś dodać. Czasem są to rzeczy oczywiste, ale często jest to szansa dla wyobraźni.

Czego szuka Pani w malarstwie?

- Myślę, że relacji, bliskości człowieka i prawdy o nim.

Czy cykl „Nieobecni” będzie kontynuowany?

- Sama jestem ciekawa tego, jak to się rozwinie. A może przeskoczę drastycznie w zupełnie inną tematykę?

* Paulina Bobak jest absolwentką Liceum Plastycznego im. Kenara w Zakopanem oraz Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (dyplom na Wydziale Grafiki obroniła w 2022 r.). Uczestniczyła w najnowszej edycji Ogólnopolskiej Wystawy Najlepszych Dyplomów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, była też dwukrotną stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jej twórczość prezentowana była na wystawach organizowanych m.in. w Turcji, Hiszpanii, Chinach czy Tajlandii.

Jest laureatką pierwszej nagrody 7. Ogólnopolskiego Konkursu dla Młodych Artystów im. Mariana Michalika, który w 2022 r. zorganizowała Miejska Galeria Sztuki. Dodatkową formą docenienia autorki jest właśnie wystawa „Nieobecni, obrazy utkane ze wspomnień”. Otwarto ją w czwartek, 2 marca. Ekspozycja dostępna jest do 7 kwietnia.

Fot. Robert Jodłowski/Miejska Galeria Sztuki