Wdech. Wydech

Ostatnią tegoroczną bohaterką "Herstorii" jest Anna Wójcik – artystka wizualna, której miastem rodzinnym jest Częstochowa. To tu wychowała się i uczyła, a także rozpoczęła swoją artystyczną drogę. Stworzyła wiele oryginalnych projektów w przestrzeni dla mieszkanek i mieszkańców naszego miasta, takich jak „Wcale tutaj nie jest tak słodko, jak wygląda na pierwszy rzut oka” czy „Stacja Czytaj!”.

Ania Wójcik, choć mieszka na co dzień w Warszawie, często wraca do Częstochowy za sprawą Festiwalu Dekonstrukcji Słowa Czytaj!, na którym przedstawia swoje kolejne projekty. W 2018 roku na Dworcu PKP pokazała instalację „Przewodzenie”. Punktem wyjścia do jej stworzenia było miejsce – dworzec kolejowy, czyli przestrzeń ruchu, pośpiechu, unikania interakcji. Dlatego artystka chciała zachęcić ludzi do zatrzymania się i relacji z drugą osobą. Tytułowe przewodzenie to dotyk osób, które chciały zobaczyć, co znajduje się na ekranie wkomponowanym w rzeźbiarską formę. W pojedynkę nie było to możliwe. Potrzebna była interakcja, bowiem prąd, który aktywował ekran, musiał przeniknąć przynajmniej przez dwie osoby, które są w stałym dotyku. A na ekranie można było zapoznać się z tekstami Krzysztofa Borunia, które również dotyczą tematu energii człowieka i wszechświata.

Rok później Wójcik pokazała „Czytelnię międzygatunkową”, czyli projekt, który zakładał czytanie… roślinom! Artystka zadała sobie kilka pytań, między innymi: czy czytanie roślinom ma wpływ na ich dobrostan? Okazuje się, że jak najbardziej! Właśnie to stało się przyczynkiem do stworzenia „czytelni dla roślin”. Każdy, kto miał ochotę, mógł czytać na głos wybranej roślinie, a aplikacja przygotowana specjalnie na tę okazję zamieniała głos w graficzny znak, nawiązujący formą do wykresu EKG, reagujący na głos czytającego. Rośliny, które zostały poddane terapii czytelniczej trafiały później do nowych domów.

W 2020 roku Wójcik przyjechała do Częstochowy z E-pistolografem, czyli cyberinstalacją, do której można było przez cały rok pisać listy. Na podstawie naszych wiadomości sztuczna inteligencja wygenerowała w 2021 roku odpowiedź. Artystka kontynuowała ten projekt, za co została nagrodzona przez Fundację Digital Poland.

Latem tego roku Anna Wójcik obroniła doktorat, który badał wpływ „prowadzonego” oddechu na polepszenie jakości życia. Jest też autorką koncepcji obiektu arteterapeutycznego „Oddychacz”. Jak mówiła Adamowi Florczykowi w wywiadzie dla miesięcznika „Co, gdzie, kiedy” w 2019 roku: „ Badania naukowe świadczą o tym, że treningi oddechowe pomocne są m.in. w walce z zespołem stresu pourazowego PTSD. Miarowy oddech pomocny jest w opanowaniu ataku paniki, ale także pomaga w walce z bezsennością i właśnie dlatego od roku koncentruję się na tym projekcie. Cała historia rozpoczęła się, gdy poszłam na sesję oddechową – wydawało mi się, że będzie to proste i przyjemne. Bardzo się jednak pomyliłam. Chociaż byłam w komfortowej sytuacji, bo sam na sam z trenerem, nie mogłam oddychać. Brzmi to kuriozalnie, bo przecież wszystko zaczyna się od oddechu. Wtedy właśnie pomyślałam o „Oddychaczu” – obiekcie, który działając na zmysł dotyku, będzie wskazywał tempo oddechu, będzie nas prowadzić. Okazało się, że nie istnieje taki produkt, więc zaczęłam projektowanie”.

Najpierw „Oddychacz”, później rozwijanie koncepcji podczas pisania doktoratu, a teraz kontynuacja badań pod nazwą „Melius.Care”, czyli próba stworzenia prototypu aplikacji VR ułatwiającej regulowanie emocji i osiąganie stanu wewnętrznego spokoju. Poszukiwania artystyczne Wójcik są bardzo konsekwentne. Zaczynała od rysunku i malarstwa, ale dość szybko jej twórcze zainteresowania skręciły w stronę relacji świata sztuki z nowymi technologiami, dlatego też większość prac realizuje obecnie w technice VR i podobnych. Pracuje również w Instytucie Edukacji Artystycznej APS w Warszawie.

W lipcu mogliśmy oglądać indywidualną wystawę artystki „Wdech.Pauza.Wydech” w Sętowski/Gawron Galeria Sztuki w Częstochowie. Prezentację podzieliła na dwie przenikające się części. Pierwsza to przestrzeń zewnętrzna: obrazy, rysunki. Druga część to przestrzeń wewnętrzna, czyli doświadczenie w wirtualnej rzeczywistości. A jeszcze do 21 stycznia 2024 roku możecie zobaczyć szkicownik Wójcik na wystawie „SATYRYKON. SZKIC MA MOC” w Muzeum Karykatury w Warszawie.

Fot. Bartłomiej Zgrzeblak