SPACER Z JULKIEM: AUTOMOBILKLUB

Początków automobilizmu częstochowskiego należy szukać jeszcze przed I wojną światową. Podobno pierwszym częstochowianinem, który poruszał się samochodem, był Kazimierz Szwede, właściciel miejscowego browaru.

Pierwsza wzmianka o istnieniu w Częstochowie zrzeszenia automobilistów znajduje się w dokumentach archiwalnych Automobilklubu Kieleckiego. Wynika z niej, że 12 listopada 1936 r. rozpoczęła działalność w Częstochowie delegatura Automobilklubu Kieleckiego. Na jej czele stanął dr Józef Marczewski, były prezydent Częstochowy. Do wybuchu wojny w 1939 r. miejscowi automobiliści uczestniczyli w różnych imprezach sportowych, m.in. 8 maja 1938 r. w Zjeździe Gwiaździstym.

Po zakończeniu wojny dał się odczuć w społeczeństwie pęd do motoryzacji. Na ulice Częstochowy wyjeżdżały przedwojenne samochody (ukrywane w czasie okupacji przed Niemcami, a później przed Rosjanami), także pojazdy z tzw. demobilu – wojskowe samochody i motocykle. 5 listopada 1946 roku nastąpiło reaktywowanie delegatury częstochowskiej Automobilklubu Kieleckiego, zarządem kierował Eugeniusz Ozgowski. Do roku 1950 był to czas niezwykłej aktywności stowarzyszenia - organizowano liczne imprezy sportowe i turystyczne. W sierpniu 1947 r. zorganizowano pierwszą w Polsce gymkhanę, uczestniczyli w niej zawodnicy z ościennych automobilklubów. W Częstochowie powołano sekcję młodych zawodników, których przygotowywano do udziału w imprezach ogólnopolskich.

W 1947 r. zarząd główny Polskiego Związku Motorowego podjął decyzję o podniesieniu delegatury w Częstochowie do rangi Samodzielnego Oddziału Automobilklubu Kieleckiego. W 1948 r. w Częstochowie odbył się pierwszy w Polsce konkurs zręcznościowy jazdy samochodem. Jego miejscem był stadion u zbiegu ul. 7 Kamienic i Pułaskiego. W roku 1950 ówczesne władze wprowadziły ograniczenia poruszania się samochodów, co spowodowało zawieszenie działalności automobilklubów. Od połowy lat 50. działalność sportowa znowu nabrała tempa. 29 maja 1955 r. z inicjatywy inż. Stanisława Kusiby, w częstochowskich Alejach rozegrano I eliminacje wyścigowych samochodowych mistrzostw Polski o wielką nagrodę Huty im. Bolesława Bieruta. Samochody, przypominające kształtem cygara, z olbrzymimi jak na ówczesne czasy prędkościami, uczestniczyły w zawodach o prymat kraju. Na starcie stanęło 13 zawodników reprezentujących Warszawę, Stalinogród (Katowice), Lublin i Częstochowę. Trasa była zamknięta, a jej obwód wynosił 2370 metrów. Samochody, które stanęły na starcie, stanowiły własność prywatną, były to modele przedwojenne albo wykonane tuż po wojnie. Po kilkuletniej przerwie w dniu21stycznia1958r. wznowiono działalność Automobilklubu, ale jako Delegatury Automobilklubu Śląskiego. Zarząd delegatury działał pod kierownictwem Mariana Skwarlińskiego. W kwietniu 1959 r. zarząd główny Automobilklubu Polskiego podjął decyzję o utworzeniu w Częstochowie autonomicznego Automobilklubu Częstochowskiego. Liczba członków stowarzyszenia w tymże roku wynosiła 156. Wzrastała systematycznie w latach następnych. Organizowano imprezy o charakterze sportowym; zawody samochodowe, rajdy i wyścigi. Czołowymi zawodnikami byli: Władysław Szulczewski, Edward Dubek, Marian Cichoń, Wiesław Parol, Lech Tulak. W latach 1960–1965 Władysław Szulczewski pięciokrotnie zdobywał wicemistrzostwo Polski.

Automobilklub podejmował też inne działania; we współpracy z Wydziałem Ruchu Drogowego Milicji Obywatelskiej organizowano takie akcje jak „Stop dziecko na drodze”, czy „Tydzień kultury na jezdni”. Prowadzono szkolenia dla dzieci i młodzieży na kartę rowerową i motorowerową, pogadanki w szkołach, na koloniach czy obozach z zakresu wiedzy o ruchu drogowym, konkursy na temat „Znam przepisy ruchu drogowego”(uczestniczyło w nich każdorazowo od 300 do 600 dzieci). Przeprowadzano imprezy turystyczne, takie jak:„Rajd Hutnika”,„Rajd Pamięci Września”,„Rajd Pożegnania Lata”,„Rajd Pań” czy „Pogoń za lisem”.

Automobilklub Częstochowski w latach 1975–1998 prowadził działalność statutową w zakresie sportu samochodowego, kartingowego i turystyki.W 1976r.zrzeszał2598członków,a w 1981r. - 4685. Ten dynamiczny wzrost liczby członków spowodowany był tworzeniem się w województwie częstochowskim kół zakładowych i środowiskowych (53 koła w 1981 r.). Jednakże ograniczenie działalności statutowej stowarzyszenia w latach 1981–1983 wpłynęło na zmniejszenie liczebności członków. W latach późniejszych stan ten jeszcze bardziej się pogłębiał. W 1989 r. Automobilklub zrzeszał 2439 członków w 17 kołach zakładowych i środowiskowych, a w 1999 r. dziesięć razy mniej – 249 członków.

Prezesami Automobilklubu w latach 1975–1998 byli kolejno: Wiesław Markowski i Janusz Orzechowski. Siedziba stowarzyszenia, w omawianym okresie, mieściła się w Częstochowie przy ul. Lelewela 8. Dzięki przychylności władz administracyjnych, w 1982 r. Automobilklub zorganizował i prowadził giełdę samochodową. Zmieniała ona trzykrotnie swoją lokalizację (ul. Rolnicza, ul. Olsztyńska i ul. Poselska). Dochody, które stowarzyszenie uzyskiwało z tytułu prowadzenia giełdy samochodowej, wpłynęły na powiększenie majątku stowarzyszenia. Środki te pozwoliły zakupić obiekt z przeznaczeniem na Stację Diagnostyczną (ul. Drogowców) i podjąć działania zmierzające do rozbudowy i modernizacji Autodromu w Wyrazowie.

Od początku lat 90. Automobilklub organizował ekspozycje samochodów i motocykli (m. in. z okazji Dnia Dziecka), konkursy wiedzy o sportach automobilowych. Największą atrakcję dla częstochowian stanowią coroczne zjazdy i rajdy retro samochodów.

Juliusz Sętowski