Złota Maska dla „Kandyda”

„Kandyd, czyli optymizm” to jedna z najlepszych propozycji zrealizowanych w ostatnich latach na częstochowskiej scenie. Tytuł złożony z pierwszorzędnych ról i pomysłów został wreszcie odpowiednio doceniony. Komisja przyznająca Złote Maski okrzyknęła go „spektaklem roku”.

Na tym spektaklu, jako pierwsza, poznała się Kasia z teatralnego serialu „Kasa gra” – Koledzy mówili, że spektakl wyjątkowy, a sam reżyser interesujący – mówi Kasia z Kasy, którą wyśmienicie gra Sylwia Oksiuta-Warmus. W tym odcinku Rafał Szumski (w towarzystwie psa Krotosa) kupuje dwa bilety na premierę wyreżyserowanego przez siebie „Kandyda” (nie mylić z Kandydatem!). Podobnie jak aktorka pochodzi z Podlasia, więc serialowa Kasia żegna go zaciągając charakterystycznie „Bożesz Ty mój, będę pana fanką” (zachęcam do obejrzenia tego odcinka w sieci).

Podwójna nominacja

Był wówczas styczeń 2022 r. Tuż przed premierą „Kandyd, czyli optymizm” Voltaire’a (w adaptacji Macieja Wojtyszki i Krzysztofa Orzechowskiego). Tuż po niej fanów Szumski miał znacznie więcej. Zadanie miał też niełatwe, bo przekład Tadeusza Boya-Żeleńskiego i piosenki Jerzego Derfla stanowią pewien kanon, z którym trudno się mierzyć. By to zrobić, trzeba mieć naprawdę dobry pomysł. I Szumski go miał. Zaproponował spektakl zespołowy, niezwykle wymagający dla aktorów. „Kandyd” składa się z pierwszorzędnych ról, magii i mocy iluzji teatru. Scenę burzy na statku, wszelkie pojedynki, walki, rzezie, ale i miłośne uniesienia wymyślono bez błędnych ruchów. Publiczność często śmieje się w głos, choć powodów do tego właściwie nie ma, gdy punktowane są wszystkie brudy i zgnilizny świata.

„Kandyda” pokochała publiczność i doceniła krytyka. Nie była zaskoczeniem ogłoszona w kwietniu lista nominowanych do Nagród Teatralnych „Złota Maska” za rok 2022. „Częstochowę” dostrzeżono podwójnie – w kategoriach „Spektakl roku” i „rola kobieca w spektaklu dramatycznym”. Ta indywidualna nominacja trafiła do grającej ukochaną Kandyda – Kunegundę – Hanny Zbyryt.

Nominacje cieszyły, bo nasz teatr nie należy do rozpieszczanych instytucji - nie tylko jeśli chodzi o prestiżowe nagrody, ale i same szanse.

„Kandyd” nagrodzony

Jury obradowało nad 59 spektaklami realizowanymi przez 21 producentów. Pod uwagę brano wyłącznie te przedstawienia, których premiery odbyły się w teatrach województwa śląskiego od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r.

Wyniki obrad nagrodziły nam lata posuchy, a poniedziałek, 27 listopada zapisze się na zawsze w historii Teatru im. Adama Mickiewicza. Podczas gali w Operze Śląskiej w Bytomiu ogłoszono oficjalnie, że spektaklem roku jest częstochowski „Kandyd”. Zdeklasował on tym samym „Faraona” Teatru Polskiego w Bielsku-Białej i „Poskromienie złośnicy” Teatru Zagłębia w Sosnowcu.

Wszystko wskazuje więc na to, że przyszłoroczna gala odbędzie się w gmachu przy ul. Kilińskiego (tradycja każe, by finał organizowała instytucja, która otrzymała Złotą Maskę za najlepszy spektakl w roku poprzednim).

Żal tylko, że w przypadku Hanny Zbyryt nominacja nie przemieniła się w statuetkę. Złotą Maskę otrzymała bowiem aktorka Teatru Polskiego w Bielsku-Białej - Marta Gzowska-Sawicka. Wyróżniono w ten sposób jej role w trzech spektaklach („Milczenie. O Ewie Demarczyk", „Sztukmistrz z miasta Lublina" i „Faraon").

Nic jednak straconego, bo rok 2023 przyniósł Zbyryt już znakomite kreacje w „Bumie” i „Polowaniu”. Mam więc nadzieję, że jej nazwisko w kontekście Złotych Masek usłyszymy jeszcze wielokrotnie.

Scena ważna i bliska

Nagrodzony „Kandyd” dostarczył powodów do radości nie tylko twórcom i całej teatralnej społeczności, ale i wszystkim, dla których częstochowska scena jest ważna i bliska. Przyznam, że z przyjemnością obejrzałabym dzieło Voltaire’a po raz trzeci. I myślę, że nie jestem w tym osamotniona. Wieść niesie, że na spektakl będziemy musieli poczekać do lutego. Dokładnych terminów należy szukać na stronie instytucji. Pewnym jest jednak, że teraz dla wielu ten tytuł stanie się pozycją obowiązkową. Liczę również, że o „Kandyda” upomną się inne teatry, a lista gościnnych zaproszeń będzie naprawdę długa!

Wspominałam, że Złote Maski omijają zazwyczaj Częstochowę. Za rok 2021 r. nominację za doskonałą rolę w „Strefie zero” otrzymała Teresa Dzielska. Niestety, choć nagroda byłaby zasłużoną, to przypadła ona Aleksandrze Maj z Teatru Miejskiego w Gliwicach.

Ostatnie Złote Maski częstochowscy artyści odebrali za 2014 r. i 2015 r. Pierwszym nagrodzonym był Michał Kula – w kategorii aktorskiej – za dwie role: Szmuela Sprola w spektaklu „Sprzedawcy gumek" w reżyserii Andrzeja Bartnikowskiego oraz Grabarza w „Hamlecie" w reżyserii André Hübnera-Ochodlo, drugim - Włodzimierz Kuca – doceniony w kategorii „nagroda specjalna" – za reżyserię, choreografię i scenografię spektaklu „Orfeusz" oraz za autorską koncepcję Częstochowskiego Teatru Tańca.

Przyznam, że pisząc ten tekst, zaciekawiona przejrzałam archiwum Złotych Masek i – niestety – w tym wieku żaden częstochowski spektakl nie został tym najlepszym. Choć i na początku stulecia nie brakowało nagród dla naszych twórców m.in. aktorskich dla Marka Perepeczki i Marka Ślosarskiego, czy reżyserskiej dla Katarzyny Deszcz.

Ta nieobfitująca w nagrody historia sprawia, że listopadowa duma jest większa. A ja od siebie dodam tylko jedno: „Kandydzie” – to ci się po prostu należało.

Złote Maski

Corocznie, z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, przyznawana jest nagroda teatralna Złote Maski w województwie śląskim za szczególne osiągnięcia artystyczne w zakresie sztuki teatralnej. Tradycja sięga 1967 r. Złotymi Maskami nagradzały artystów regionalne media oraz wojewodowie czterech województw - katowickiego, bielskiego, częstochowskiego i opolskiego. Od 1999 r. opiekę nad nagrodą przejęło województwo śląskie.

Złote Maski przyznaje Zarząd Województwa Śląskiego na podstawie propozycji komisji złożonej z ekspertów w dziedzinie teatru (Częstochowę reprezentują Joanna Warońska i Tadeusz Piersiak).

Złote Maski przyznawane są w 11 kategoriach: spektakl roku – nagroda dla instytucji; spektakl dla młodych widzów – nagroda dla instytucji; aktorstwo za rolę kobiecą w spektaklach dramatycznych; aktorstwo za rolę męską w spektaklach dramatycznych; aktorstwo za rolę w teatrach lalkowych; aktorstwo za rolę wokalno-aktorską; aktorstwo za rolę drugoplanową; reżyseria; scenografia; choreografia/ruch sceniczny oraz nagroda specjalna.

Fot. Piotr Dłubak/Teatr im. Adama Mickiewicz